De gevechten tussen Rheden en de provincie Gelderland over de Traverse Dieren bereikten van de week een voorlopig hoogtepunt. Gedeputeerde Van Haaren en provinciale staten zijn boos op Rheden. Ten aanzien van CDA-gedeputeerde Marijke van Haaren werd zelfs de term "furieus" gebruikt. De Rhedense raad wil invloed op de scope van de Traverse Dieren maar de provincie vindt dat die er zich niet mee mag bemoeien en heeft gedreigd om Rheden via een inpassingsplan buitenspel te zetten. De provincie stelt de behandeling van de BoK uit en gaat zich eerst op de situatie bezinnen. Op 17 maart staat de kwestie op de agenda.De Rhedense gemeenteraad probeert de situatie aan de provincie uit te leggen. In een reactie (gisteren, 29 januari) aan provinciale en gedeputeerde staten van Gelderland schrijft zij:
Geachte leden van provinciale en gedeputeerde staten
Wij hebben met teleurstelling kennisgenomen van uw visie op het amendement dat wij als raad van de Gemeente Rheden op 26 januari jl. hebben vastgesteld met betrekking tot het conceptraadsbesluit behorende bij het raadsvoorstel Bestuursovereenkomst Traverse Dieren (hierna te noemen: ‘BOK’). Kennelijk is de bedoeling van dit amendement onvoldoende bij u overgekomen. Het amendement is gericht op de interne verhouding tussen raad en college en heeft een juridische invalshoek. De raad heeft benadrukt dat het college van burgemeester en wethouders het bevoegde gemeentelijke orgaan is dat de BOK moet ondertekenen. Daarbij heeft de raad over de inhoud van de BOK een positieve zienswijze uitgesproken, zie hiervoor bijvoorbeeld het amendement onder 1 sub b. De raad heeft ook unaniem zijn steun betuigd aan het college ten aanzien van de inhoud van de BOK.
Daarnaast heeft de raad als zienswijze uitgesproken dat hij een kaderstellende bevoegdheid heeft bij het vaststellen van de scope dan wel het wijzigen van de scope. Dat wil zeggen dat het daarbij dan gaat om hoofdlijnen van het plan en niet om details. Uiteraard geldt deze kaderstellende rol van de gemeenteraad uitsluitend voor zover de raad ten aanzien van deze onderwerpen bevoegd is.
Wat betreft de inhoud van het amendement kan het volgende worden opgemerkt.
De minister van VROM heeft op 19 juni 2009 een beschikking afgegeven voor het verstrekken van een subsidie van € 53,3 miljoen ten behoeve van het project Traverse Dieren zoals dat nader is beschreven in de mede namens de provincie Gelderland door de gemeente Rheden gezonden brief van 27 juni 2008, welk verzoek nadien is aangevuld bij brief van 15 april 2009. Bedoelde brieven, en ook de rijksbeschikking, zijn gebaseerd op variant 3A. Deze variant, die in het bestuurlijk overleg tussen gemeente en provincie benoemd is als de richtinggevende variant, kan op groot draagvlak rekenen getuige de unanieme advisering door de zogeheten Tafel van Tien en de unanieme besluitvorming door de gemeenteraad. Ten tijde van de samenstelling van de bestuursovereenkomst Traverse Dieren (BOK) is dan ook afgesproken deze te baseren op variant 3A. Kortom, zowel rijk, provincie als gemeente hebben gekozen voor variant 3A.
De overeenkomst zoals die thans voorligt beperkt zich, zoals omschreven in artikel 1.2, tot de fase van voorbereiding van het project. In artikel 2.1 onder 1. is omschreven dat hieronder in ieder geval ‘het bepalen van de definitieve projectscope Traverse Dieren’ wordt verstaan. Daarnaast wordt onder deze fase ingevolge artikel 2.1 onder 3. ook verstaan ‘het sluitend krijgen van de financiering van de vastgestelde scope inzake het Project Traverse Dieren’. Over deze beide zaken dienen de beide colleges overeenstemming te verkrijgen ingevolge het bepaalde in artikel 5.1.3 van de BOK.
Gaandeweg het traject dat vervolgens doorlopen zal gaan worden zal blijken of met het beschikbare budget alle beoogde doelen kunnen worden behaald. Mocht dat niet het geval blijken te zijn dan stelt artikel 1.6 dat ‘als partijen voorzien dat de richtinggevende oplossing niet optimaal voldoet aan de … beschreven doelen dan wel financieel niet haalbaar is’ een nieuw alternatief wordt uitgewerkt dat wel aansluit op die beschreven doelen van en middelen voor het project. In de BOK is dus nadrukkelijk voorzien in andere varianten dan alleen variant 3A.
Ten tijde van het redigeren van de BOK waren nog geen alternatieve varianten uitgewerkt die onder meer rekening zouden kunnen houden met de ontwikkelingen rond het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer. Een tweetal voor eind 2009 geplande ambtelijke afspraken hierover zijn door de provincie geannuleerd. Dat er andere varianten uitgewerkt moeten worden heeft wethouder Kuiper vorig jaar reeds publiekelijk gemaakt door mededeling in de gemeenteraad en tijdens een bijeenkomst van de Tafel van Tien, alsmede door publicatie in de regionale pers.
De annulering van de besprekingen over uit te werken varianten heeft de totstandkoming van de Verkeerskundige Notitie (VKN) beïnvloed en wel in de volgende zin.
In overeenstemming met de provincie is de opdracht voor het maken van een VKN verstrekt. Deze overeenstemming was nodig aangezien tussen provincie en gemeente is afgesproken dat de uitkomsten van de VKN de input voor de MER-studie zullen zijn. Met dat als uitgangspunt mag er geen verschil van inzicht over de opdracht bestaan.
Ten tijde van de opdrachtverlening waren alleen de varianten 3A en 3B in beeld. Wel is daarbij opgemerkt dat, zodra een andere variant voldoende is uitgewerkt, een aanvullende opdracht wordt verstrekt voor doorrekening in de VKN. De VKN is op 12 januari jl. door ons college vastgesteld. Op dat moment had er nog geen bespreking plaatsgevonden over een andere ver genoeg uitgewerkte variant dan 3A/3B. Bij de toelichting aan de raad is opgemerkt dat de thans voorliggende VKN ter besluitvorming aan de raad wordt voorgelegd. Dat is een nadrukkelijk standpunt van de provincie geweest. Naar onze mening had met besluitvorming ook op dit punt door het college kunnen worden volstaan. In artikel 2.1 onder 5. is dan ook, als enige onderdeel bij de in dit artikel genoemde activiteiten, het bestuursorgaan opgenomen dat dient te beslissen.
Tevens is opgemerkt dat, zodra andere varianten voldoende zijn uitgewerkt, de VKN met een hoofdstuk over die variant zal worden aangevuld.
Behandeling in de raad van het voorliggende concept is voorzien in de vergadering van 16 februari a.s. Wanneer een additionele rapportage over andere varianten kan worden aangeboden hangt uiteraard af van de snelheid waarmee deze varianten door de provincie in samenwerking met de gemeente worden ontwikkeld.
Bij de discussie in het bestuurlijk overleg van 13 november 2009 is nadrukkelijk gesproken over de inhoud van de begrippen ‘scopewijziging’ en ‘optimalisatie’. De insteek van beide partijen was dat, indachtig de rapporten van Lysias en Berenschot, er een heldere scheiding van verantwoordelijkheden en bevoegdheden dient te worden nagestreefd. Voorkomen moet worden dat door een onduidelijke definitie van begrippen deze scheiding diffuus wordt. Daarom is voor de volgende insteek gekozen.
In het rapport van AT Osborne, opgenomen als bijlage 4 bij de BOK, is in bijlage 4 een lijst opgenomen van alle door provincie en/of gemeente genoemde onderdelen voor het project Traverse Dieren. Het betreft in totaal 14 trajectdelen (de zogenoemde TD’s) en 6 kunstwerken (de zogenoemde KW’s). Daarnaast staat nog het stationsgebied genoemd maar dit projectonderdeel is in goed overleg tussen gemeente en provincie uit het project Traverse Dieren gehaald. De afspraak is dat, als een van deze TD’s of KW’s van de lijst wordt gehaald dan wel als er een nieuw TD dan wel KW aan wordt toegevoegd, er sprake is van een scopewijziging. Hierover dient ingevolge het bepaalde in artikel 5.1.3. van de BOK overeenstemming tussen partijen te worden bereikt. Over alle andere zaken, optimalisaties genoemd, was, is en blijft het college van gedeputeerde staten het tot beslissen bevoegde orgaan.
Beide partijen hebben aangegeven zich in deze vorm van afbakening te kunnen vinden.
Het amendement stelt dat het vaststellen van de scope behoort tot de kaderstellende bevoegdheid van de gemeenteraad. Bij het uiteindelijk te voteren krediet door provinciale staten en gemeenteraad zullen deze bestuursorganen immers een oordeel dienen te geven over de vraag of zij bereid zijn voor het dan uitgewerkte plan, de definitieve scope, het uitvoeringskrediet beschikbaar te stellen. Deze bevoegdheid is opgenomen in de Gemeentewet. Het amendement is dan ook niet meer dan een bevestiging van hetgeen daaromtrent in wettelijke kaders is gesteld. Dit alles laat natuurlijk onverlet dat bij zodanige wijziging van variant 3A dat niet meer wordt voldaan aan het gestelde in de rijksbeschikking het rijk geconsulteerd zal moeten worden of de subsidiegelden ook voor een aangepaste of een andere variant mogen worden aangewend.
Daar komt bij dat, zoals gezegd, door de provincie de eis is neergelegd dat de VKN door de raad dient te worden vastgesteld en niet door het college. Onderdeel van de VKN zijn de varianten, nu nog beperkt tot 3A en 3B. Bij de vaststelling van de VKN zal de raad ook iets kunnen en mogen vinden van de varianten. Dan bevreemdt het ons als wordt gesteld dat de raad niet bij een scopewijziging betrokken zou mogen worden. Het moment waarop het college de raad zal betrekken bij een scopewijziging wordt in goed overleg tussen college en raad bepaald (interne verhouding). Gelet op het bepaalde in de ongewijzigde BOK blijft de bevoegdheid tot het vaststellen van de scope en de sluitende financiering wat betreft de gemeente liggen bij het college.
Tot slot nog het volgende.
Wij hechten eraan te benadrukken dat de gemeenteraad van mening is dat overeenkomstig het bepaalde in de Gemeentewet het afsluiten van deze overeenkomst tot de bevoegdheden van het college behoort. In de eerste concepten van de BOK stond het college ook als bevoegd orgaan vermeld. Aangezien het voor de gemeente later de bedoeling is geweest om tegelijk met het voorstel voor het instemmen met de BOK het krediet te vragen is dit gewijzigd in de raad. Doordat dit krediet thans in een latere fase zal worden gevraagd dient de oorspronkelijke tekst te worden overgenomen.
Wel heeft de raad op een daartoe van de zijde van het college gestelde vraag verklaard dat, als de raad tot het ondertekenen van de BOK zou hebben moeten besluiten, dit ongewijzigd en met unanieme instemming zou zijn gebeurd.
Wij zijn van oordeel dat de provincie en de gemeente gezamenlijk de verdere planontwikkeling voortvarend moeten oppakken om op deze wijze de belangen van de inwoners van Dieren zo goed mogelijk te dienen.
De raad van de gemeente Rheden,
De voorzitter,
De griffier,