Herdenken

Ik heb vaak een grote mond. Hier, in mijn columns en op mijn blog. Zou ik nou ook zo’n held zijn als ik in Afrika of Azië was opgegroeid? Zou ik een van die mensen zijn die, zoals in Libië, Jemen of Syrië, bereid zijn hun leven voor vrijheid en democratie te geven? Zou ik het Chinese regime durven bekritiseren als ik in Tibet of Sjanghai was geboren? Zou ik me juist aanpassen en wegduiken? Of misschien zelfs meeheulen met de onderdrukkers?

Ik heb geen flauw idee. Je leert jezelf pas goed kennen als je in een situatie komt die echte moed vereist. Die moed wordt nu vertolkt door de massa’s die in de Arabische wereld de straat opgaan. Mensen die leven en bloed geven in een poging hun dictators te verdrijven. En als dat al lukt, zoals in Tunesië en Egypte, is het afwachten waar het toe leidt. Komt daar echt meer vrijheid of is het slechts een aflossing van de wacht?

Degenen die de Tweede Wereldoorlog bewust hebben meegemaakt weten hoe zij zich gedroegen onder een schrikbewind. Keken ze opzij of durfden zij zich te verzetten? Velen van ons kennen alleen de verhalen. Latere generaties zijn verwend en we kunnen ons nauwelijks meer voorstellen hoe het is om onder tirannie en terreur te leven. We lezen de krant, kijken hoe het bloed van het televisiescherm spat en nemen nog ’n borrelnootje.

Wij zijn en blijven groepsdieren. Alleen samen en onder sterke leiding konden we overleven, ons voortplanten en ons ontwikkelen. Dat laatste is tevens onze grootste bedreiging. Toen we leerden wapens te maken werden die niet alleen gebruikt voor de jacht maar ook om elkaar de hersens in te slaan. De knots trof zowel de hersenpan van de vijand als die van onwelgevallige elementen binnen de eigen groep. De knots is vervangen door de tank, het geweer en de raket en we roeien elkaar op steeds grotere schaal uit.

Ik maak me geen enkele illusie. De mens is een product van zijn genen en de omstandigheden. Dat kan goed uitpakken maar het kan ook de verkeerde kant uitgaan. Bij de roep om een sterke leider moet je oppassen. Voor je het weet heb je een dwingeland die jou een kopje kleiner maakt omdat jouw smoelwerk hem niet bevalt.

Daarom kan de waarde van de democratie, hoe krakkemikkig die ook is, niet genoeg benadrukt worden. Laten we ons gelukkig prijzen met een samenleving waarin we zelf kunnen bepalen wie er aan het roer staat.

De Tweede Wereldoorlog heeft miljoenen mensen het leven gekost. Als kanonnenvoer vermalen op de slagvelden, onder bommen bedolven of simpelweg ausradiert omdat ze in de verkeerde wieg waren geboren.

Sommigen hadden de moed in verzet te komen. Zou ik dat ook durven? Of zou ik wegkijken?

Ik weet ’t niet. Ik weet wel dat ik dankzij hen dit stukje kan schrijven. En dat u dit mag lezen.

Koester de vrijheid. Zij betaalden daarvoor de hoogste prijs. Laat ze niet voor niets gestorven zijn.