Monument in Ellecom. Het was eigenlijk vorig jaar al zo.
Het heeft een beurtje nodig.
Het monument herinnert aan een barre tijd van
tientallen Joden in Ellecom in de oorlogsjaren. Zij werden ingezet bij het
grondwerk van de sporthal, bestemd voor de opleiding van de SS hier. Hard werk
en weinig te eten. Niemand kon ontsnappen; was er ooit hulp uit het dorp, van
iemand? Rood op de kaken. Heeft iemand van hen het einde van de oorlog levend gehaald?
Het monument in Ellecom is kortgeleden even weggeweest
om het te beveiligen tegen diefstal van onverlaten om de metaalwaarde ervan. Nu
staat het er weer. Prachtig, een tafel met steentjes, zoveel als er hier joden
waren. Steentjes zoals ze ook liggen op de Joodse graven te Praag, met briefjes
eronder. Een boodschap? Aan die doden? Aan anderen, aan ons? Joodse
begraafplaatsen. Dichterbij zijn er ook, in Arnhem, in Bronckhorst en zelfs in
ons Dieren. Daar ligt het aan de bosrand, vooraan, op het eind van de B.
Zweerslaan. Beetje verborgen, overschot van gestorven Joden, net zo verborgen
als de gerechtigheid van hun Jahweh, soms met briefjes.
In Ellecom staat dus dat kleine monument. Aangrijpend,
dat enkele bloemetje dat er soms ligt. (Met die grote bossen bloemen die er soms liggen is het
anders. Ook aangrijpend? Och, ze zijn over van een crematie in Dieren.)
Gedachten dwalen weg. Van het monument naar de aanpalende afzetting. Kijk maar
op de foto’s. Het hoort niet bij het monument? Eigenlijk maakt het er wèl deel
van uit. Maar het is stuk, aan brokken. Er is onderhoud nodig.
Ik geef het door. Dit moment lijkt me wel geschikt. Die
afzetting in stijl brengen. Mooi gebaar naar de doden. Mooi gebaar voor
onszelf: het er niet bij laten zitten.
Morgen zal er weer bij worden stilgestaan onder leiding van de Oranjevereniging. Ik zal er niet bij zijn. Ik denk op 4 mei wel aan doden. Aan die SS-er in het koningshuis, aan de overige leden, hoog en droog in Canada. Ik kijk ook niet naar de Dam in Amsterdam. Hoe grijpt dat koningshuis de dodenherdenking in Amsterdam toch aan tot zelfverheerlijking. Die kleine excellente groep incrowd strak in het gelid. Ik zing straks het Wilhelmus? Mooi niet. Dat is er ook maar bij de haren bijgesleept, en ook nog eens in het kader geplaatst van de kale spreuk, ‘Je maintiendrai’. Wat moet er toch precies gehandhaafd worden?
Ik haal er liefst ook levenden bij, niet zelden object van leugen en bedrog, bij de neus genomen. Het gaat niet om gerechtigheid van later, het gaat om gerechtigheid hier en nu, dichtbij huis. Het gaat niet om dromen van gerechtigheid straks, om het verlángen naar recht. Het gaat om praktische gerechtigheid voor groot en klein. Dat is wat ons zou moeten samenbinden. Gerechtigheid. Wat is klein? Hier in de gemeente waar leugens gewoon worden volgehouden. Wat is groot? Ik denk aan onze Grondwet, aan artikel 1: ‘iedereen is gelijk’; ik denk aan het vervolg van die grondwet, dat ingaat tégen datzelfde artikel 1; die ene familie is meer gelijk dan de andere families. Lees ‘De boerderij der dieren’ er maar op na. De varkens die zich meer gaan wanen dan de andere dieren. Dat gaat vanzelf, lijkt het wel. Hier is het één familie die zich verheft boven anderen. Adel, het zou wat. Vraag je af hoe het komt en wat we ermee aan moeten. Een koning door God gegeven? Door God verheven boven anderen. Daar moet ik, met dat artikel1 in
de hand, toch weer om lachen.
Morgen zal er weer bij worden stilgestaan onder leiding van de Oranjevereniging. Ik zal er niet bij zijn. Ik denk op 4 mei wel aan doden. Aan die SS-er in het koningshuis, aan de overige leden, hoog en droog in Canada. Ik kijk ook niet naar de Dam in Amsterdam. Hoe grijpt dat koningshuis de dodenherdenking in Amsterdam toch aan tot zelfverheerlijking. Die kleine excellente groep incrowd strak in het gelid. Ik zing straks het Wilhelmus? Mooi niet. Dat is er ook maar bij de haren bijgesleept, en ook nog eens in het kader geplaatst van de kale spreuk, ‘Je maintiendrai’. Wat moet er toch precies gehandhaafd worden?
Ik haal er liefst ook levenden bij, niet zelden object van leugen en bedrog, bij de neus genomen. Het gaat niet om gerechtigheid van later, het gaat om gerechtigheid hier en nu, dichtbij huis. Het gaat niet om dromen van gerechtigheid straks, om het verlángen naar recht. Het gaat om praktische gerechtigheid voor groot en klein. Dat is wat ons zou moeten samenbinden. Gerechtigheid. Wat is klein? Hier in de gemeente waar leugens gewoon worden volgehouden. Wat is groot? Ik denk aan onze Grondwet, aan artikel 1: ‘iedereen is gelijk’; ik denk aan het vervolg van die grondwet, dat ingaat tégen datzelfde artikel 1; die ene familie is meer gelijk dan de andere families. Lees ‘De boerderij der dieren’ er maar op na. De varkens die zich meer gaan wanen dan de andere dieren. Dat gaat vanzelf, lijkt het wel. Hier is het één familie die zich verheft boven anderen. Adel, het zou wat. Vraag je af hoe het komt en wat we ermee aan moeten. Een koning door God gegeven? Door God verheven boven anderen. Daar moet ik, met dat artikel
Wat heeft dat met de doden van 4 mei te maken? Dood is
dood. Hé, sommige doden zijn zelfs gelijker dood dan ‘gewone’ doden. Denk maar
aan die grafkelder in Delft, ook koninklijk, gepleisterd.
Zo krijgt het gedenkteken, hier om de hoek, wel een heel speciale en diepe betekenis.
Stilstaan bij het monument en dan weer verder gaan. Stil zijn, om te denken, aan wat? Aan recht en gerechtigheid, en aan doden die stierven aan onrecht.
Joop Zijlstra, Ellecom
Zo krijgt het gedenkteken, hier om de hoek, wel een heel speciale en diepe betekenis.
Stilstaan bij het monument en dan weer verder gaan. Stil zijn, om te denken, aan wat? Aan recht en gerechtigheid, en aan doden die stierven aan onrecht.
Joop Zijlstra, Ellecom
Deze blog is nog ongepaster dan 4 mei herdenken met Duitsers.
BeantwoordenVerwijderen