Vuile handen

Door: Adriaan Dolk

Via het weblog Politiek Rheden werden wij op 28 oktober en 7 november jl. geinformeerd over bestuurspraktijken in de gemeente Rheden. Het is najaar 2006 en een vertrouwelijk rapport van het GITP te Nijmegen met persoonlijke gegevens van een wethouder wordt tegen de afspraken in door wethouder J. Kock besproken in een fractievergadering van de PvdA. Vervolgens treedt er een praatcircuit in werking waar bezoekende burgers op het gemeentehuis zonder schroom in worden betrokken.

Joop Zijlstra uit Ellecom verkrijgt bevestiging over deze onverkwikkelijke gang van zaken van de beschadigde wethouder en schrijft vervolgens op 2 november jl. een brief aan de burgemeester, mevr. Van Wingerden-Boers waarin hij haar onder meer vraagt of:

1 de burgemeester in haar hoedanigheid als voorzitter van het College wethouder Kock heeft aangesproken op het feit dat hij de beloofde vertrouwelijkheid van het rapport en daarmee de privacy van de betrokken wethouder heeft geschonden?

2 de burgemeester maatregelen heeft genomen tegen de heer Kock naar aanleiding van diens schending van vertrouwelijkheid en zo ja, welke?

3 de burgemeester de beschadigde wethouder wiens privacy gegevens op straat terecht waren gekomen nog namens het College haar verontschuldigingen heeft aangeboden voor het optreden van de heer Kock?

Het antwoord van de burgemeester aan de heer Zijlstra (brief d.d.18.11.2009) gaat volkomen voorbij aan deze vragen en komt er op neer dat de burgemeester over deze zaak geen verdere informatie wenst te verstrekken aangezien de privacy van de heer Pieper dan in het geding komt. Want over hem gaat het, zoals elke lezer kan nagaan bij verdere raadpleging van dit weblog.

Zelf niet zo thuis in ambtelijke formuleringen begrijp ik wel dat hier in ernst wordt geprobeerd de vragensteller met een enorme kluit in het riet te sturen.

Doordat vertrouwelijkheid niet in acht is genomen is de privacy van een wethouder geschonden en over deze zaak kan geen verdere informatie worden verstrekt omdat de privacy van de wethouder in kwestie dan wordt geschonden. Dat is - zeker voor een burgemeester - een diepzinnige gedachte.

Geen van de vragen aan de burgemeester betreffen de privacy van de heer Pieper. Er is geen enkele reden waarom de burgemeester de privacy van de heer Pieper nog verder zou moeten schenden als zij de bovengenoemde vragen van de heer Zijlstra beantwoordt.

Integendeel, voor twee vragen is een eenvoudig ja of nee voldoende en bij vraag 2 volstaat, indien het antwoord ja is, een opsomming van de genomen maatregelen.

Het gaat bij die vragen helemaal niet over de privacy van de heer Pieper maar over een schending van integriteit van bestuur door wethouder Kock.

Van den Heuvel en Huberts, twee hoogleraren verbonden aan de VU Amsterdam, zijn auteurs van het boekje ‘Integriteitsbeleid van gemeenten’ (Lemma bv 2003).

Een tweetal citaten die in het boekje zijn te vinden:
(1) ‘Een samenleving kan zich geen ambtelijke en bestuurlijke organisatie permitteren die moreel niet hoogstaand en onkreukbaar is.’
(2) ‘Integriteit raakt inmiddels uit de bespiegelende sfeer. Het besef is doorgedrongen dat integriteit een harde les van deze tijd is. Maar zakelijke maatregelen zoals heldere regels en afspraken, gedragsregels, organisatorische maatregelen en controlemechanismen zijn niet voldoende, want al dit soort instrumenten loopt het risico ineffectief te blijven als bij bestuurders en ambtenaren niet een mentaliteit van betrouwbaarheid, openheid en onkreukbaarheid bestaat.’

Die betrouwbaarheid en onkreukbaarheid van wethouder Kock is in de gemeente Rheden in hoge mate aan de orde. Het is onaannemelijk dat de burgemeester deze schending van integriteit is ontgaan. Maar zij heeft wel verzuimd passend te handelen.

Want, zeggen de auteurs op blz 75, (door mij samengevat) :
Als er een verdenking van schending van integriteit in een gemeentelijke organisatie aan de oppervlakte komt dient snel te worden gereageerd. Ontkennen werkt averechts. Eerst dient een voorlopig oriëntatie plaats te vinden; indien geen grond aanwezig om het onderzoek verder door te zetten wordt dat publiekelijk met redenen toegelicht. Als echter uit deze oriëntatie blijkt dat de verdenking min of meer serieus kan worden genomen dan dient een echt onafhankelijk onderzoek te volgen. Maar beslist niet door de gemeentelijke vertouwenspersoon omdat deze te dicht op de gemeentelijke personen staan. De betrokken politicus, onderwerp van het onderzoek, doet er verstandig aan terug te treden in afwachting van de uitkomsten van het onderzoek. In ernstige gevallen dient formeel te worden geschorst.

In de duistere werkelijkheid van 2006 in de gemeente Rheden, is gezien de verklaring van de heer Pieper op dit weblog van 7 november sprake van een ernstige integriteitsschending door een bestuurder van de gemeente. En dat speelde zich af in 2006.

De burgemeester verzuimde op te treden en de raad verzuimde om het college over deze kwestie kritisch aan de tand te voelen.

Voor de laatste maal nog even de twee hoogleraren van de VU die een aantal vaak voorkomende missers wat betreft integriteit in germeentelijke organisaties hebben ingedeeld in vijf groepen; nummer vier luidt als volgt::

‘Het probleem van de vuile handen heeft betrekking op de vraag of het doel de middelen heiligt; men maakt vuile handen als men omwille van het bereiken van het doel wat minder precies omgaat met bijvoorbeeld rechtvaardigheid, openheid of collegialiteit.’

Door niet te reageren op op een duidelijke schending van integriteit heeft - naar het oordeel van de auteurs - het bestuur van de gemeente Rheden - zowel het voltallige college als de voltallige raad - vuile handen gemaakt

En ik meen me te herinneren dat vandaag 24 november 2009 een vertrouwenscommissie uit diezelfde raad zal worden benoemd die een aanbeveling zal moeten opstellen voor een eventuele herbenoeming van diezelfde burgemeester. Daar zal beslist geen aanbeveling uit voortkomen die het keurmerk integer kan worden opgeplakt. ‘Een beetje integer kan niet’ zei Ien Dales

Het is maar beter die aanbeveling over te laten aan de leden van de nieuwe gemeenteraad die volgend jaar, na de verkiezingen in maart zal worden geinstalleerd.

Adriaan Dolk, Dieren