Zo, het jaar zit er weer bijna op. Er is in 2010 genoeg gebeurd maar als ik terugkijk dan heb ik niet het gevoel dat er veel is veranderd. Nog steeds slaan mensen elkaar de kop in op grond van die ene onveranderlijke waarheid, hersenspinsels uit een grijs verleden, vastgelegd in boeken waarin miljoenen, miljarden mensen hun reden van bestaan hebben gevonden. Ja, het is belangrijk om tot een groep, een stam, een kudde te behoren. Dat heeft de evolutie zo voor ons bepaald. Samen sta je sterk. Buiten de kudde vermindert de kans op overleven snel. In deze moderne tijd ben je, gewild of ongewild en afhankelijk van de omstandigheden, lid van allerlei groepen. En van groepen in groepen. Ieder mens past in vele hokjes. De behoefte om elkaar te labelen is groot. Alleen zo kunnen we de wereld begrijpelijk en overzichtelijk houden. Jij hoort bij mij maar hij juist niet. Bij jou voel ik me veilig maar bij hem juist niet. Soms zijn de verschillen groot maar vaak ook heel erg klein. En als we geen verschil kunnen ontdekken dan maken we er wel een. De mens is een tegenspraak in zichzelf. Iedereen is uniek maar we willen en moeten tot een groep behoren met dezelfde kenmerken. En we scheppen afstand tot degenen die daarbuiten vallen.
Maar de wereld is tegelijkertijd ook klein. Mensen staan vaak dichter bij elkaar dan ze denken. Probeer maar eens te bepalen in hoeveel stappen uzelf verwijderd bent van een ander persoon. Een Amerikaanse geleerde heeft dat onderzocht in, wat nu heet, het Small-World experiment. Gemiddeld zitten er maar vijf à zes schakels tussen u en een ander. Ik heb wel eens de hand van commissaris van de koningin Clemens Cornielje geschud en die kent koningin Beatrix. Via die route ben ik maar drie stappen verwijderd van alle mensen die ooit met koningin Beatrix hebben kennisgemaakt, vier stappen van alle mensen die zij weer kennen, enzovoorts.
Internet heeft de wereld nog verder verkleind. Via Facebook, Farmville of Twitter staan we rechtstreeks in contact met mensen op alle continenten, met Google Maps zoomen we in op een willekeurige plek op aarde en we mailen ons suf tot ver over de landsgrenzen. En toch blijft de wereld groot, de afstand tot anderen ver en de angst voor het onbekende diep geworteld.
Nog een dan. Veel mensen uit onze omgeving kennen de Velpse voetballer Jhon van de Beukering, Jhon kent Feijenoord-trainer Mario Been, Mario kent Johan Cruijf, Johan kent Maradonna en Maradonna kent een voor ons onbekende vroegere buurman uit de sloppen van Buenos Aires.
Een aardig spelletje voor onder de kerstboom. U bent maar enkele handen verwijderd van filmsterren, koningen en dictators. En mocht u zich tijdens de feestdagen willen bezinnen: een of twee stapjes verder komt u uit bij een ploeterende cacaoboer in Ivoorkust, een dakloze zwerver in New York of een arme sloeber in Bombay. Hoe zou die mens zich op dit moment staande houden?
Ik wens u fijne Kerstdagen.