Professor Bent Flyvbjerg is een internationaal erkende autoriteit op het gebied van politieke en bestuurlijke besluitvorming in grote projecten.
Hij is professor aan de Aalborg Universiteit in Denemarken en heeft onderzoek gedaan aan de beste Amerikaanse universiteiten.
Sinds 1 september 2007 is Bent Flyvbjerg ook hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft. In Delft zal hij zijn onderzoek naar de planning en besluitvorming van grootschalige infrastructurele projecten uitbreiden naar grote Nederlandse projecten.
Volgens Bent Flyvbjerg worden grote projecten stelselmatig en doelbewust te rooskleurig voorgesteld. En critici wordt de mond gesnoerd. Pas later blijken de werkelijke kosten. Kort samengevat komt het erop neer dat liegen werkt.
Dat wisten we natuurlijk allemaal al. En ook bij “Hart van Dieren” werkte dat zo.
Bent Flyvbjerg is in Nederland bekend van zijn rol als expertgetuige bij de Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten (commissie Duivesteijn), die onderzoek deed naar de voortdurende budgetoverschrijdingen bij de aanleg van de Betuweroute en de HSL-Zuid.
De opmerkingen die hij toen maakte zijn me uit het hart gegrepen.
Hij toonde toen aan dat incorrecte informatie (misinformation) de belangrijkste oorzaak is van kostenoverschrijdingen. De belangrijkste verklaring daarvoor ligt in de politiek die doelbewustincorrecte informatie verstrekt om het project erdoor te krijgen of in de gewenste richting bij te sturen.
Voorbeelden hiervan zijn het filteren van informatie, bijvoorbeeld door stelselmatig positieve informatie te benadrukken («cooking the books»), het manipuleren van informatie, maar ook domweg liegen.
Daarnaast zijn er ook nog andere oorzaken. Later meer daarover.
Positief gekleurde informatie over een project wordt vaak doelbewust verschaft, terwijl negatieve informatie niet of verhullend wordt gepresenteerd. Tot het te laat is natuurlijk. Zoals nu het geval is in “Hart van Dieren”
In 2005 gebruikte ik enkele aanbevelingen uit het eindrapport van deze parlementaire enquêtecommissie voor mijn motie voor het instellen van een strikt controle-protocol op “Hart van Dieren”. Ook toen werd alles veel te rooskleurig voorgesteld en de business-case blonk vooral uit in luchtfietserij en optimistische aannames. Ik heb de informatie uit die tijd nog eens nageslagen. Het klinkt arrogant maar ik wist toen al dat dit niet anders dan fout kon gaan. Daar hoefde je overigens geen helderziende voor te zijn. De voorbeelden lagen voor het oprapen en de conclusies van het commissie-rapport waren duidelijk. En konden zo worden toegepast op Hart van Dieren.
Maar wethouder Jan Bart Wilschut en 23 van de 27 raadsleden dachten dit project wel even zonder hulp onder controle te kunnen houden. Geen bemoeials nodig vonden zij.
OP 11 SEPTEMBER HEBBEN WE HET RESULTAAT VAN DEZE HOUDING GEZIEN.
In vervolgartikelen zal ik dieper ingaan op de opmerkingen van professor Flyvbjerg. Hopelijk wordt daar ook door anderen dan mijzelf lering uit getrokken.
