Geef uw mening!
Stuur uw brieven, foto's, afbeeldingen, filmpjes of cartoons naar
theo.kooijmans@gmail.com
Maak het niet te bont. De redactie behoudt zich het recht voor om inzendingen zonder opgaaf van redenen te weigeren.

zondag 10 augustus 2008

De verdwenen brief

Bob Bouhuijs vraagt zich af wat er met een advies over de bevolkingsdaling is gebeurd dat de Raad voor het openbaar bestuur (ROB) en de Raad voor de financiële verhoudingen in maart 2008 uitbrachten. Wat heeft de gemeente Rheden met dat advies gedaan?

Het rapport waar Bob naar verwijst beslaat 100 pagina's. Te lang om hier integraal te publiceren. Daarom publiceer ik hier naast zijn bijdrage wel de aanbiedingsbrief die bij het advies hoort maar niet het rapport zelf.

Aan het einde van deze posting vindt u een verwijzing (link) naar de website waar het volledige advies kan worden bekeken en gedownload.


=============================
Door Bob Bouhuijs

De verdwenen brief

Enkele maanden terug publiceerde de Raad voor het openbaar bestuur in samenwerking met de Raad voor de financiële verhoudingen het adviesrapport Bevolkingsdaling. In dit rapport komt naar voren dat bevolkingsdaling en huishoudenskrimp voor gemeenten tal van beleidsrepercussies hebben, niet in de laatste plaats op het terrein van de woningbouw.

Onomwonden stelt het rapport dat krimpgemeenten zich niet dood dienen te staren op het compenseren van deze krimp door het initiëren van grootschalige woningbouwplannen.

Daarentegen wordt gepleit door een veel voorzichtiger benadering, waarin op lokaal niveau onderzoek dient te worden verricht naar de woningbehoefte. Tevens moet hierbij rekening worden gehouden met een scenario waarin (grootschalige) woningbouw niet noodzakelijk is, maar zelfs schadelijk kan zijn.

Omdat de gemeente Rheden ook een krimpgemeente is - het aantal huishoudens neemt af -, ontving ze naar aanleiding van het onderhavige rapport een brief, waarin verwezen werd naar het betreffende rapport.

Het heeft er op zijn minst de schijn van dat de gemeente de inhoud van deze brief volkomen negeert.

Ten eerste gaat ze verder met de voorbereiding van tal van controversiële bouwprojecten waaronder Nimmer Dor en Riverstone, zonder dat deze plannen gebaseerd zijn op adequate onderzoeken naar de lokale woningbehoefte.

In de tweede plaats ziet het er naar uit dat de betreffende brief in de gemeentelijke organisatie verloren is gegaan.

Telefonisch werd ons dit door de afdeling voorlichting medegedeeld. Een brief waarin wij vroegen geïnformeerd te worden over de inhoud van de onderhavige brief, werd domweg niet beantwoord. We ontvingen slechts een ontvangstbevestiging.

Het ziet er naar uit dat hier sprake is van inadequaat bestuurlijk en ambtelijk handelen. Het is onbestaanbaar dat een brief van een dergelijk belang verloren gaat en niet wordt meegewogen bij het maken van beleidskeuzen of het herbezinnen op bestaand beleid.

Onderstaand de aanbiedingsbrief bij het advies
===================================

Geachte dames en heren,

Volgens de prognoses van het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft in 2025 ruim de helft van de gemeenten minder inwoners dan nu. Ook uw gemeente hoort bij deze groep krimpende gemeenten. Daarom attenderen wij u graag op de uitkomsten van het onderzoek van de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) en de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) naar de bestuurlijke en financiële consequenties van bevolkingsdaling (zie bijlage).

Hoewel het CBS verwacht dat pas vanaf 2035 de Nederlandse bevolking als geheel in aantal zal afnemen, zijn er nú al volop gemeenten die hun inwoneraantal terug zien lopen. Na jaren van groei, is dat een flinke omschakeling. In de 20e eeuw is de Nederlandse bevolking meer dan verdrievoudigd. De belangrijkste opgave voor bestuurders was dan ook het realiseren en kanaliseren van groei: meer inwoners, meer huizen, voorzieningen, etc. Voor bestuurders van krimpende gemeenten komt hier een nieuwe uitdaging voor in de plaats: het anticiperen op en in goede banen leiden van het dalende inwonertal. Groeistrategieën moeten worden omgevormd in krimpstrategieën.

Bevolkingsdaling heeft gevolgen voor vele beleidsterreinen én voor de gemeentelijke financiën. Een duidelijk voorbeeld is onderwijs. Bij dalende leerlingaantallen kunnen op den duur niet alle basisscholen open blijven. Welke sluit je dan? Hoe voorkom je dat de betreffende buurt, wijk of kern door het sluiten van de school verder leegloopt? Dat zijn moeilijke vragen en dergelijke keuzes vragen grote bestuurlijke moed. Kiezen voor een groeistrategie, waarbij bijvoorbeeld door uitbreiding van de woningvoorraad geprobeerd wordt om het aantal inwoners weer te verhogen is verleidelijk. Dit mede omdat groei synoniem staat voor vooruitgang en uitbreiding van de (financiële) mogelijkheden. Sommigen zien krimp zelfs als bestuurlijk falen. Dit is beslist ten onrechte.

Kiezen voor een groeistrategie is – zeker als de omliggende gemeenten ook krimpen – contraproductief. Het leidt tot oneigenlijke concurrentie tussen gemeenten om inwoners en kan leiden tot bouwen voor leegstand. Energie, tijd en middelen die geïnvesteerd worden in het nastreven van groei zijn niet beschikbaar voor het anticiperen en reageren op de daling. Bestuurders doen er goed aan nu rekening te gaan houden met krimp, ook als die zich nog niet direct in de gemeente voordoet. Regionale samenwerking is daarbij van groot belang. De remweg van ingezet beleid is lang. Acceptatie van krimp betekent niet lijdzaam toezien. Er zal moeten worden geïnvesteerd in leefbaarheid.

Bijgevoegd vindt u het advies van de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) en de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) aan staatssecretaris Bijleveld-Schouten van Binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties. Het advies gaat in op de bestuurlijke en financiële gevolgen van bevolkingsdaling en doet verschillende aanbevelingen ter aanpassing van de bestaande regelingen. Aan de orde komen onder meer:
- rolverdeling tussen gemeenten, provincies en het Rijk: wie is waarvoor verantwoordelijk?
- gevolgen van bevolkingsdaling voor gemeentelijke inkomsten (gemeentefonds, specifieke uitkeringen, eigen inkomsten) en uitgaven
- gevolgen van bevolkingsdaling voor de woningmarkt en het voorzieningenaanbod

Wij hopen dat ons onderzoek u concrete handvatten biedt. Voor reacties van uw kant staan wij open.


De voorzitter van de
Raad voor het openbaar bestuur,

prof. dr. J.A. van Kemenade

De voorzitter van de
Raad voor de financiële verhoudingen

mr. M.A.P. van Haersma Buma

Klik hier voor het volledige rapport op de website van beide Raden