Ceremonieel Koningschap

Door: Joop Zijlstra

Al langere tijd zoemt het rond. Het ceremoniële koningschap.
Op maandag 28 februari staat het op de voorpagina van De Gelderlander:
“Initiatiefwetsvoorstel. GroenLinks wil ceremoniële functie voor staatshoofd. Koningin geen hoofd regering.”

Mevrouw I. van Gent, kamerlid van Groen Links, zal nog voor de zomer een initiatiefwetsvoorstel indienen, waarmee het staatshoofd alle functies in het landsbestuur verliest Zij wil de zaak geregeld zien nog voor het aantreden van prins Willem-Alexander.

Ik heb een paar vragen over deze aangelegenheid.
Waarom beperkt mevrouw Van Gent zich tot een statuswijziging voordat prins Willem-Alexander aantreedt als koning? Zegt GroenLinks in haar partijprogramma niet dat het koningshuis moet verdwijnen?
Wat zijn voor GroenLinks eigenlijk de motieven voor dit opzijzetten van het koningshuis? Waarom laat zij het bij wijziging van het constitutionele huidige koningschap in een ceremonieel koningschap? Is mevrouw Van Gent het niet met mij eens – wellicht volgens het GroenLinksprogramma, dat het koningsschap überhaupt strijdig is met de democratie?

Het lijkt mij dat de belangrijkste waarde van de democratie gelegen is in gelijkwaardigheid van alle inwoners. Het erfelijke koningschap, of het nu constitutioneel is dan wel ceremonieel is in strijd met dat principe. Andere vraag is of iedereen in Nederland dat zo ziet. In dat geval zouden we gauw klaar zijn. In de grond is het eigenlijk heel eenvoudig: geen erfopvolging meer in de positie van staatshoofd, want dat past niet in een democratie met haar uitgangspunt van gelijkwaardigheid van alle mensen.

De boodschap aan mevrouw Van Gent kan simpel zijn. Laat het niet bij wijziging van een constitutioneel koningschap in een ceremonieel koningschap. Regel de vrije verkiezing van het staatshoofd en voer alle andere regelingen uit die noodzakelijk zijn voor het inrichten van een ware democratie, de republiek. Dat kost tijd in verband met grondwetswijziging, maar dat is een zaak van praktische orde.
In het kader van gelijkwaardigheid van alle inwoners pakt mevrouw Van Gent ook alle voorrechten aan die exclusief aan het koningschap zijn verbonden, als daar zijn een jaarsalaris van € 5,1 miljoen (40 x de Balkenende-norm), belastingvrijdom, en de andere uitzonderingspositie in de wetgeving en in de uitvoering daarvan. (Klein voorbeeld is de wet op de lijkbezorging. ‘Een lijk wordt niet gebalsemd of onderworpen aan enig andere conserverende behandeling’. (art 71,1.) ‘Deze wet is niet van toepassing op de lijkbezorging van leden van het Koninklijk huis’. (art. 87,1) Laat mevrouw Van Gent ook kijken naar de recente justitiële behandeling van de waxinelichtje-werper van destijds. Is die niet anders dan normaal, waar het een protestactie betreft?
Het is onomstotelijk waar: alle inwoners van het land zijn gelijkwaardig.

Op hoe het komt dat erfelijke vorsten aan hun positie komen, dat in ons land de Oranjes die positie behouden, kom ik graag nog eens terug.

Een kwestie die mevrouw Van Gent ook tot bezinning zou mogen nopen is de ‘PR’ van regeringszijde die het publiek bewerkt. De propaganda daarin is dat het bestaan van het koningshuis in Nederland vanzelfsprekend is, ja, dat het koningshuis zelfs voordelig is voor het land, zoals in de ‘positieve invloed’ van staatsbezoeken op de economie.
(Recent onderzoek toont overigens aan dat van dit voordeel geen sprake is.)

Ik wens mevrouw Van Gent succes toe met haar initiatiefwetsvoorstel. Volgens mij heeft ze de wind mee, want de top van het Koningshuis beseft ook wel dat het behoud van het constitutionele koningschap een verloren zaak is. De recente publicatie van de heer Fasseur wijst er ook op dat de gedachten in het Kabinet van de Koningin in die richting gaan.
Ook voor het koningshuis geldt vandaag de dag, dit met een schuin oog op de vele voorrechten, dat een half ei beter is dan een lege dop.
Op naar de enig echte republiek.

Drs J.A. Zijlstra te Ellecom