Op eigen benen

Om de dienstverlening aan burgers betaalbaar te houden is in de loop der jaren een schier onoverzichtelijk woud van intergemeentelijke samenwerking ontstaan. Dat dit soort verbanden de democratische controle uitholt ligt voor de hand. Gemeenteraden kunnen vaak alleen nog ja en amen knikken tegen besluiten die elders zijn genomen. Zonder de samenwerking met grote broer Rheden zou een gemeente als Rozendaal niet eens meer bestaan. Als Rozendaal alle gemeentelijke taken zelf zou moeten uitvoeren dan ging ze binnen no-time voor de bijl. 

De komende jaren worden zaken op de gebieden jeugd, zorg en werk overgeheveld van het rijk en de provincie naar gemeenten. Gemeenten kunnen die taken volgens de regering veel beter uitvoeren. Zij staan immers dicht bij de burger. Een lofwaardig streven zou je zeggen maar waar het natuurlijk echt om gaat zijn de centjes. Die overheveling gaat dan ook gepaard met forse bezuinigingen. Desalniettemin zal de gemeentelijke begroting én de daarbij horende werklast ongeveer verdubbelen. Het kabinet wil dit opvangen door van gemeenten meer slagkracht te eisen. Volgens minister Plasterk is een omvang van 100.000 inwoners daarvoor het minimum. Zo heel dicht bij de burger hoeft kennelijk ook weer niet.

Plasterk heeft iets bedacht om die samenklontering te stimuleren. Hij wil het basisbedrag van ongeveer 400.000 euro, dat alle gemeenten ongeacht hun grootte sowieso ieder jaar via het gemeentefonds ontvangen, aanpassen. Hij dreigt gemeenten die niet willen fuseren daarop te korten. Voor een gemeente als Rheden is dat lastig maar niet onoverkomelijk. Die sluit gewoon een zwembad en gooit een paar tientjes bovenop de OZB. Voor een kleine gemeente als Rozendaal is het echter catastrofaal. Ook Doesburg zit in de gevarenzone.

Geruststellende woorden van bestuurders die beweren dat het niet zo’n vaart zal lopen kunt u maar beter met een korreltje zout nemen. Intussen kruipen ze intergemeentelijk bij elkaar op schoot. Hou daarom die samenwerkingsverbanden in de gaten. Wie doet het met wie? Het zijn de voorportalen van fusie en herindeling. Om nog enigszins zelfstandig te kunnen blijven zeiken over vlaggen, de dorpsschool, een afvalbrengpunt of de bomenlijst zal de lokale politiek er voor moeten zorgen dat ze daar meer invloed op krijgt.